Gạo nếp Tan Lả Tú Lệ là đặc sản của vùng Văn Chấn, Yên Bái. Ai đã một lần được thưởng thức cứ nhớ mãi hương vị đậm đà thơm dịu đầy sức quyến rũ.
“Nếp Tú Lệ, tẻ Mường Lò”, câu ca dao của dân tộc Thái ấy từ lâu không chỉ được truyền tụng khắp vùng Tây Bắc, hương vị độc đáo của giống gạo quý ấy còn bay xa khắp mọi vùng đất nước. Đặt chân đến Tú Lệ vào ngày mùa, cả thung lũng man mác hương thơm của lúa, của đất.
Người già ở Tú Lệ vẫn kể cho con cháu nghe giai thoại về giống Tan Lả Tú Lệ: “Ngày xưa, đã lâu lắm rồi, tổ tiên của người Thái được tiên ông ban cho một giống thóc quý. Tiên ông dạy rằng: Hãy tìm một nơi thích hợp để gieo trồng, sẽ được loại nếp thơm ngon đặc biệt”.
Nhưng rồi giống lúa ấy gieo ở khắp vùng Tây Bắc đều không có kết quả như ý, nơi thì thóc không nảy mầm, nơi thì lúa còi cọc bông lép. Chỉ khi tới chân đèo Khau Phạ (sừng trời), dừng chân bên con suối Mường Lùng, lúa gieo xuống bỗng xanh tốt lạ thường, ngay từ khi lúa còn con gái đã tỏa ra một hương thơm tinh khiết. Còn gạo nếp ấy thơm dẻo béo ngậy và ngọt đậm vô cùng. Con trai bản ăn giống nếp ấy khỏe mạnh dẻo dai, làm ruộng nương không biết mệt, tiếng khèn làm say lòng gái bản. Các cô gái Thái ăn giống nếp ấy, nước da trắng hồng mịn màng, mái tóc đen nhánh xuôn dài mềm mại, quay xa dệt vải, hoa văn như có hồn làm trai bản ngẩn ngơ thổn thức.
Giống Tan Lả quý ấy mang đi nơi khác trồng không còn giữ được hương vị tuyệt hảo đặc trưng dù vẫn làm cho thực khách gật gù thán phục. Người sành điệu còn khẳng định rằng, chỉ ăn nếp Tan Lả nấu với nước suối Mường Lùng mới thấy hết cái thơm ngon.
Những du khách từng đến Tú Lệ được thưởng thức các món ăn được chế biến từ gạo nếp Tú Lệ như: cốm, cháo cốm vịt, xôi nếp ngũ sắc, cơm lam… chắc hẳn còn nhớ mãi hương vị tuyệt vời.
Theo dacsanthonque.com